Τι είναι το τραύμα

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα βιώσουν ένα δυσάρεστο γεγονός στη ζωή τους. Κάποια από τα παιδιά που θα έρθουν αντιμέτωπα με ξαφνικές, απροσδόκητες  και συγκλονιστικές εμπειρίες στη ζωή τους όπως ένα ατύχημα ή μια ξαφνική απώλεια, βιώνουν τραύμα. Συχνά, ακούμε την φράση από γονείς: «Το συγκεκριμένο περιστατικό του συνέβη όταν ήταν πολύ μικρός και δεν νομίζω να το θυμάται ή να τον επηρεάζει σήμερα». Η  φράση αυτή ενώ αντιπροσωπεύει μια μερίδα παιδιών που όντως δεν θυμούνται και δεν τα επηρεάζει, είναι αρκετά παιδιά στα οποία οι συνέπειες του τραύματος, έχουν μακροχρόνια διάρκεια. Είναι καλό να μπορούμε να αντιληφθούμε αν κάποια παιδιά εμφανίσουν στο επόμενο διάστημα συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν παλινδρόμηση σε συμπεριφορές προηγούμενων ετών, άγχος και θλίψη που εκφράζεται συχνά με επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις επιβεβαίωσης, επαναβίωση γεγονότων, εφιάλτες, συναισθηματικό μούδιασμα και επαγρύπνιση ή και επιθετικότητα. Δεν είναι σπάνιο επίσης τα παιδιά να επιθυμούν να αποφύγουν καταστάσεις ή τόπους που τους υπενθυμίζουν το συμβάν. Αυτό έχει συχνά ως αποτέλεσμα να στερούνται ερεθίσματα.

Για τα παιδιά που το τραύμα επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρείται χρόνιο και πολλές φορές περίπλοκο. Η παραμέληση, η εγκατάλειψη, η ενδοοοικογενειακή βία, η συναισθηματική η ψυχολογική βία– τέτοια όπως η χειραγώγηση και ο εκφοβισμός στη παιδική ηλικία όπου η ψυχική ανθεκτικότητα του ατόμου δεν είναι ακόμη διαμορφωμένη μπορεί να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες στη ψυχοσύνθεση και την υγεία του ατόμου. Οι πιο συχνές συνέπειες περιλαμβάνουν: την εμφάνιση διαταραχών συναισθήματος, τα σωματικά προβλήματα υγείας στην ενήλικη ζωή και τις δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Πως μπορώ να βοηθήσω σαν γονέας;

Για αρχή η παρατήρηση του παιδιού μας για ξαφνικές διαφορές στη συναισθηματική του κατάσταση είναι πολύ σημαντική. Ένα παιδί μπορεί να μην αναφερθεί στο τραύμα που μπορεί να συμβαίνει στο σχολείο ή σε κάποιο άλλο χώρο αλλά να παρατηρήσουμε ότι είναι ξαφνικά πιο ευαίσθητο ή ευερέθιστο. Για παιδιά που δεν εκφράζονται λεκτικά συχνά μπορεί να παρατηρήσουμε απόσυρση ή/και σωματικά συμπτώματα όπως πόνους στην κοιλιά.

Η επικοινωνία με ανοιχτές ερωτήσεις που αντανακλούν το συναίσθημα του παιδιού φαίνεται πως οδηγεί τα παιδιά σε μεγαλύτερη συνειδητοποίηση και αποδοχή. Μη διστάσετε να ρωτήσετε το παιδί σας χωρίς να γίνετε επικριτικοί για το τι θα ακούσετε καθώς αυτό θα διακόψει την επικοινωνιακή δίοδο με το παιδί σας. Είναι κοινό ότι η δική σας αποδοχή θα ανακουφίσει το παιδί προκειμένου να αναζητήσετε μαζί λύσεις. Προτείνετε στο παιδί να επισκεφτείτε ειδικό εάν νιώθετε πως θα βοηθηθεί.

Χρειάζεται η βοήθεια του ειδικού;

Η ατομική ψυχοθεραπεία από ψυχολόγο ή παιδοψυχίατρο με εκπαίδευση στο τραύμα συνίσταται και βοηθά τόσο στην ανακούφιση των συμπτωμάτων όσο και στην εν γένει βελτίωση της ψυχικής υγείας του παιδιού. Η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση του τραύματος στη παιδική ηλικία έχει ως αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα την πρόληψη δυσκολιών στην ενήλικη ζωή.

Από τις υπάρχουσες ψυχολογικές θεραπείες η θεραπεία EMDR  όπως και η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι οι θεραπείες επιλογής. Οι γονείς είναι πολύ σημαντικό μέρος της θεραπευτικής συμμαχίας, ενημερώνονται και συμμετέχουν ενεργά στη προσπάθεια του παιδιού ενώ συχνά γίνονται πρότυπο υγιούς αντιμετώπισης δυσκολιών.