Τι είναι η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση;
Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι θεωρία και θεραπευτική παρέμβαση που αναπτύχθηκε αρχικά από την Dr. Ayres, Εργοθεραπεύτρια και Νευροεπιστήμονα, στην Αμερική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 70. Από τότε ως σήμερα η θεωρία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις που προκύπτουν από αυτήν έχουν μελετηθεί, τεκμηριωθεί και εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμο. Σήμερα, είναι η περισσότερο μελετημένη και περισσότερο χρησιμοποιούμενη μέθοδος για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές στην Αμερική και στην Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα γνωστή.
Σύμφωνα με την θεωρία αυτή «η κατάλληλη δράση και συμπεριφορά των παιδιών βασίζεται στη λήψη, την επεξεργασία και την ερμηνεία των πληροφοριών που εισέρχονται από το περιβάλλον μέσω των αισθητηριακών συστημάτων». Λέγοντας αισθητηριακά συστήματα πέρα από τα ευρέως γνωστά όπως: η όραση – οπτικό, η γεύση- γευστικό, η ακοή – ακουστικό, η αφή – απτικό υπάρχουν άλλα δύο λιγότερο γνωστά συστήματα, το αιθουσαίο και το ιδιοδεκτικό σύστημα.
Η δυσλειτουργία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης
Πολλές φορές η διαδικασία της επεξεργασίας των προσλαμβανομένων πληροφοριών από τα αισθητηριακά συστήματα διαταράσσεται με αποτέλεσμα μια ακατάλληλη ερμηνεία των πληροφοριών που έχει ως συνέπεια την υπέρ- αντίδραση, την υπό- αντίδραση και κάποιες φορές τον συνδυασμό τους.
Ως αποτέλεσμα αυτής της παρερμηνείας εμφανίζονται συχνά σε κάποιο παιδί οι παρακάτω συμπεριφορές :
– Πέφτει και σκοντάφτει πολύ εύκολα
– Συνεχώς του πέφτουν τα πράγματα και τα χάνει εύκολα
– Είναι γενικά αποδιοργανωμένο και φαίνεται να επικρατεί μια χαοτική κατάσταση στην ζωή του
– Είναι αδέξιο και οι κινήσεις του δεν έχουν σωστό συντονισμό
– Διασπάται εύκολα η προσοχή του
– Δεν έχει αντοχή στο στρες
– Αναστατώνεται και συγχύζεται εύκολα χωρίς προφανή για εμάς λόγο
– Δείχνει απέχθεια για το άγγιγμα ή αντιθέτως αναζητά έντονα το άγγιγμα, και την σωματική επαφή με τους άλλους
– Είναι υπέρδραστήριο, υπέρκινητικό ή το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή φαίνεται σαν να είναι σε “λήθαργο”
– Σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη συνήθως συναντάμε Μαθησιακές Δυσκολίες (δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή και τα μαθηματικά)
– Παρουσιάζει δυσκολίες στον προφορικό λόγο
– Δεν παρουσιάζει ικανοποιητικό συντονισμό όσον αφορά τη λεπτή κινητικότητα
Συνυπάρχει με άλλες ασθένεις ή δυσκολίες;
Η δυσλειτουργία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης μπορεί να αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία, ωστόσο συνήθως συνυπάρχει με άλλες διαγεγνωσμένα ασθένειες ή δυσκολίες. Η κλινική εμπειρία έχει δείξει πως συνήθως τα προβλήματα Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης εμφανίζονται στους παρακάτω πληθυσμούς, συγκεκριμένα σε παιδιά με:
– Μαθησιακές δυσκολίες
– Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα
– Αναπτυξιακές δυσλειτουργίες συντονισμού και Δυσπραξίας
– Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές
– Γενετικά σύνδρομα
– Εγκεφαλική παράλυση κ.α.
Τα αισθητηριακά συστήματα:
1.Το αιθουσαίο σύστημα:
Επεξεργάζεται πληροφορίες σχετικά με την κίνηση, την βαρύτητα και την ισορροπία. Εντοπίζεται στο εσωτερικό αυτί. Βοηθά στην αντίληψη του σώματος μας μέσα στο χώρο κατά την κίνηση. Επηρεάζει πολύ τον αμφιτερόπλευρο συντονισμό, τον μυϊκό τόνο και το επίπεδο διέγερσης. Ο κατάλληλος ερεθισμός του αιθουσαίου προκαλεί ηρεμία και θετικές συναισθηματικές αντιδράσεις ενώ ο λανθασμένος ερεθισμός μπορεί να προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις και άγχος.
Δραστηριότητες:
– Κούνιες
– Αιώρες
– Κουνιστές πολυθρόνες
– Γενικώς οποιαδήποτε κίνηση σε γραμμικό & κυκλικό επίπεδο.
2.Το ιδιοδεκτικό σύστημα:
Σχετίζεται με τις πληροφορίες που δεχόμαστε από τους μύες και τις αρθρώσεις. Βοηθά στην αντίληψη του σώματος, στον κινητικό έλεγχο, στην διαβάθμιση της κίνησης, στη στασική σταθερότητα και την συναισθηματική ασφάλεια.
Δραστηριότητες:
Δραστηριότητες που απαιτούν «σκληρή δουλειά», κάνουν τους μύες και τις αρθρώσεις να ενεργοποιούνται και προσφέρουν έντονο ιδιοδεκτικό ερεθισμό. Οι δραστηριότητες, αυτές, γίνονται, συνήθως εναντίον κάποιας αντίστασης. Παραδείγματα τέτοιων δραστηριοτήτων είναι :
– κουβάλημα ή σούρσιμο βαριών αντικειμένων όπως : στοίβες από βιβλία, τσάντες με ψώνια, μπάλες και παιχνίδια γεμάτα με βάρη. Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να σας βοηθήσει στο κουβάλημα πραγμάτων (ψώνια, καλάθι με άπλυτα, ανάλογα με την ηλικία και την μυϊκή του δύναμη).
– δυνατό σπρώξιμο ενάντια σε αντίσταση όπως είναι το σπρώξιμο του τοίχου ή του θρανίου, η μετακίνηση των επίπλων, κ.τ.λ.
Tip: Αφήστε το παιδί να σας βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού που παρέχουν ιδιοδεκτικότητα όπως: καθάρισμα τραπεζίου με πετσέτα ή wettex, καθάρισμα κάθετων επιφανειών όπως τοίχων και τζαμιών αν δεν υπάρχει κίνδυνος. Δώστε την ευκαιρία να σας βοηθήσει στο πλύσιμο και το σκούπισμα του αμαξιού.
Άλλες δραστηριότητες:
- Θεραπευτικό βούρτσισμα και πιέσεις στις αρθρώσεις
- Ασκήσεις με αντίσταση όπως σπρώχνω τον τοίχο, κουβαλώ ή σέρνω βαριά αντικείμενα
- Ισομετρικές ασκήσεις ενάντια στη βαρύτητα
- Οτιδήποτε προκαλεί πίεση στις αρθρώσεις
- Τραμπολίνο
- Πηδηματάκια
- Σχοινάκι
- Push up
- Ασκήσεις με ελαστικούς ιμάντες
- Όλες οι βαριές δουλειές που κάνουν τους μύες και τις αρθρώσεις να δουλεύουν σκληρά προσφέρουν ιδιοδεκτικό ερεθισμό
- Παίζω πάλη κλπ
3.Το απτικό σύστημα:
Επεξεργάζεται πληροφορίες σχετικά με την αφή και το άγγιγμα που λαμβάνονται μέσω του δέρματος. Το δέρμα εκτός από την αίσθηση της αφής είναι υπεύθυνο και για την αίσθηση της θερμοκρασίας, της πίεσης και του πόνου. Εκατομμύρια απτικοί υποδοχείς εντοπίζονται, επίσης, και στο εσωτερικό του στόματος το οποίο είναι πάρα πολύ ευαίσθητο σε υφές φαγητών και θερμοκρασίες.
Δραστηριότητες:
– Δακτυλομπογιές
– Πλαστελίνη – Ζύμη – Κόλλα
– Παράξενες υφές σε υφάσματα
– Παγωμένα φαγητά κυρίως το καλοκαίρι (φτιάστε υγιεινά παγωτά από χυμούς φρούτων τους οποίους παγώνετε στην κατάψυξη τοποθετώντας ένα ξυλάκι στην άκρη)
– Κηπουρική – Ασχολία με το κήπο και τα χώματα
– Μαγειρική – Φτιάχνω ζύμες με διάφορα χρώματα με βαφές ζαχαροπλαστικής
– Μπάνιο & απαλό μασάζ με βούρτσες διαφόρων υφών