Αναγνώριση και θεραπεία

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ή ΙΔΨ εν συντομία) είναι μια διαταραχή στην οποία ένα άτομο έχει ιδεοληψίες ή/και καταναγκασμούς οι οποίες συνοδεύονται από συναίσθημα άγχους και δυσφορίας. Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που έρχονται συνέχεια στο μυαλό ενός ανθρώπου και είναι δύσκολο να τις αποφύγει.

Στα πλαίσια της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής  πολλές φορές τα παιδιά εκφράζουν:

  • οτι θα μολυνθούν ή θα αρρωστήσουν από βρωμιά και μικρόβια
  • οτι κάποιος δικός τους θα πάθει κάτι ή πως με τη συμπεριφορά τους θα βλάψουν κάποιον άλλο χωρίς να το θέλουν
  • οτι μια δραστηριότητα ή μια κατάσταση δεν είναι ασφαλής
  • οτι τα πράγματα τους πρέπει να βρίσκονται σε μια συγκεκριμένη σειρά ή διάταξη (π.χ όπως με συμμετρικό τρόπο).

Τι είναι ο καταναγκασμός;

Καταναγκασμός είναι μια παρόρμηση που έχει ένα άτομο να επαναλάβει σωματικές ή ψυχικές πράξεις. Συνήθως οι άνθρωποι το κάνουν αυτό ως απάντηση μια εμμονική σκέψη (για παράδειγμα, εάν ένα παιδί ανησυχεί για τη βρωμιά μπορεί να καθαρίζει κάτι επανειλημμένα). Τα παιδιά με ΙΨΔ μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές οι ενέργειες για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση μιας εμμονικής σκέψης ή στην «εξουδετέρωση» της.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι καταναγκασμών που μπορεί να επηρεάσουν ένα παιδί με ΙΨΔ (μερικές φορές ονομάζονται «τελετουργίες»), αλλά μερικά παραδείγματα είναι:

  • Yπερβολικό πλύσιμο και καθάρισμα
  • Eπανειλημμένος έλεγχος πραγμάτων (για παράδειγμα, ότι μια πόρτα είναι κλειδωμένη ή ότι μια ηλεκτρική συσκευή είναι απενεργοποιημένη)
  • Eπανάληψη πράξεων
  • Eπανάληψη λέξεων ή αριθμών σε μοτίβο

Πότε εμφανίζεται;

Τα παραπάνω μπορεί να εμφανισθούν στη ζωή του παιδιού αρκετά νωρίς αλλά η συχνότερη εμφάνιση βρίσκεται στην ηλικία 10-12 ετών. Και ενώ στα παιδιά η ύπαρξη ρουτίνων είναι πολύ σημαντική για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί εκφράζονται σε υπερβολικό βαθμό και ενέχουν σημαντική δυσφορία και αντίκτυπο στη λειτουργικότητα του παιδιού.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής στο παιδί και την οικογένεια;

Συχνά το παιδί διακατέχεται αρκετή ώρα από ιδεοληψίες οι οποίες το επιβαρρύνουν αρκετά ενώ προβαίνει σε ψυχαναγκασμούς ή αποφυγές έτσι ώστε να μην έρθουν οι συνέπειες οι οποίες σκέφτεται οτι θα έχει. Πολύ συχνά δαπανά ώρες απο την ημέρα του αγχωμένο ενώ αποφεύγει απαραίτητες δραστηριότητες. Σειρά έχει η οικογένεια η οποία σιγά-σιγά προσαρμόζεται στους ψυχαναγκασμους του παιδιού καθώς είτε δεν θέλει να δυσφορεί το παιδί είτε έρχεται σε αντιπαραθέσεις με αυτό. Δεν είναι λίγες οι φορές στις οποίες αν το παιδί δεν μπορεί να ψυχαναγκάσει έχει συναισθηματικά ξεσπάσματα.  Σε κάθε περίπτωση τα παραπάνω αποτελούν φαύλο κύκλο με σημαντική επιβάρυνση του παιδιού κ της οικογένειας.

 Ποια ειναι η ενδεδειγμένη ψυχοθεραπεία για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Σε κάθε περίπτωση αν τα συμπτώματα επιμένουν χρειάζεται η παρακολούθηση από ειδικό ψυχολόγο ή παιδοψυχίατρο. Θεραπεία επιλογής είναι η «Έκθεση με Παρεμπόδιση Συμπεριφοράς», η «Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία» ενώ και η θεραπεία «EMDR» έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Στο κέντρο μας, αναλαμβάνουμε εδώ και χρόνια παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή υπογραμμίζοντας πως τα καλύτερα αποτελέσματα υπάρχουν με τη πρώιμη έναρξη θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Για εμάς είναι πολύ ουσιώδες η οικογένεια να εκπαιδεύεται μαζί με το παιδί στην αντιμετώπιση της διαταραχής και αποτελεί κλειδί για την μη διαιώνιση των συμπτωμάτων στο μέλλον. Το παιδί επίσης μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα μαθαίνει να ελέγχει τα συμπτώματά του και να γίνεται θεραπευτής του εαυτού του, προλαμβάνοντας με αυτό το τρόπο, και τις μελλοντικές υποτροπές.